ข้อคิด

เวลาเราหลง ไม่มีปัญญา ไม่ฉลาด เราก็จะหลงว่าการคบคนพาลนั้นดี ไม่มีภัย ดีไม่ดีไปอวยคนพาลเข้าอีก

แต่เมื่อความจริงเปิดเผย วิบากหมด หายโง่ เกิดปัญญา จึงจะเห็นความพาลในคนพาล เมื่อนั้นแหละ ให้ระวังใจให้ดี อย่าเผลอไปคบคนพาลอีกครั้งด้วยการเอาจิตไปหมกมุ่นกับเรื่องคนพาล

ในชาดกตอนหนึ่ง เป็นเรื่องของอดีตชาติหนึ่งของพระสารีบุตร ที่หลงไปคบคนพาล เป็นคนพาลที่ทำตัวเป็นผู้ทรงศีล แสร้งว่าตนวิเศษ ท่านก็หลงไปศรัทธา เคารพ สุดท้ายเผลอไปเล่าความลับที่อันตรายถึงชีวิตทั้งครอบครัวด้วยเหตุแห่งการล่อลวงของคนพาลนั้น

กลายเป็นว่าเกือบจะต้องตายทั้งโคตรเพราะเชื่อใจคนพาล เมื่อรู้ความจริงว่าเขาเป็นคนพาล เอาความลับไปขาย ก็เกิดความชิงชัง โทษคนพาล จะเอาเรื่อง จนพระพุทธเจ้าในชาตินั้นได้เตือนสติว่า ที่ท่านพลาดไปเชื่อคนพาลก็คือความผิดของท่านเอง

ก็เหมือนกับที่เราหลงไปเชื่อคนพาลนั่นแหละ ก็คือความโง่ของเราเอง จริง ๆ คนพาลมีอยู่เต็มโลกอยู่แล้ว คนพาลที่แสร้งว่าตนเป็นบัณฑิต เป็นพระอริยะต่าง ๆ นา ๆ ก็มีอยู่เต็มโลก เป็นกับดักที่มีอยู่ทั่วไป แต่เราหลงโง่ไปติดกับดักนั้นเอง แล้วจะโทษใครได้ นอกจากความโง่ ความไม่มีปัญญาของเราเอง

เพราะโทษคนพาลไป ทำร้ายคนพาลไป ก็ไม่มีอะไรดีขึ้น คนพาลมีมากเท่ากับดินทั้งแผ่นดิน ปราบให้ตายก็ปราบไม่หมด พระพุทธเจ้าจึงตรัสว่าให้ห่างไกลคนพาล เมื่อเห็นความพาล ให้ตีห่าง ให้ถอยออกมาเลยจะปลอดภัยที่สุด

อย่าไปติดดียึดดีว่าจะสั่งสอนคนพาล อันนั้นทำไม่ได้ เพราะคนพาลเขามีธาตุเพ่งโทษ หลงตัวหลงตน เสแสร้งแกล้งทำ จิตเขาเองก็วกวนวิกลจริตในตัวอยู่แล้ว จะให้เอาธรรมะไปใส่ก็เหมือนเอา อาหารดี ๆ ไปใส่ในกองขี้ มันก็เสียของ เขาจะเลิกเป็นคนพาล เขาต้องทำด้วยตัวเอง

ยิ่งเราไปพลาดท่าเสียทีให้เขา เคยไปเชื่อฟังรับใช้เขามาก่อนนี่หมดสิทธิ์เลย มันจะมีวิบากร้ายกั้น วิบากจากความโง่ของเรานั่นแหละ คนพาลจะไม่มองเหมือนเรา เขาจะกระหยิ่มยิ้มย่องเวลาคนมาหลงศรัทธาเขา แล้วเขาก็จะยึด และยกตนข่มผู้อื่นไว้เสมอ

บางทีแค่เราไปคุยด้วย ไปติดต่อประสานงานด้วย แต่ก็ไม่ใช่ด้วยเหตุแห่งความศรัทธา เขายังหลงตัวหลงตน ว่าตนสำคัญ ตนพิเศษได้เลย เขาจะหลงให้ความสำคัญตัวเองแบบเกิน ๆ เหมือนดังเนื้อหาในชาดกตอนหนึ่ง ความประมาณว่า คนพาลแม้ได้เศษโลกธรรมแม้เล็กน้อย ก็ลำพอง ผยอง อวดดีในเศษโลกธรรมนั้น ๆ

ดังนั้นจึงไม่มีงานใด ๆ ที่ควรสัมพันธ์กับคนพาลเท่ากับงานห่างไกลคนพาล กิจกรรมห่างไกลคนพาลถือเป็นกิจกรรมที่พาเจริญ เป็นมงคล การพากันห่างไกลคนพาล ไม่คบคนพาล จะเป็นพลังกุศลที่มาก เป็นพลังที่หยุดบาป หยุดอกุศลได้ เป็นจุดเริ่มต้นของเส้นทางแห่งความผาสุกของชีวิต

เรื่องนี้ก็เคยมีมาก่อน สมัยพุทธกาล คนพาลระดับตำนาน คือพระเทวทัตผู้มักใหญ่ใฝ่สูง แข่งกับพระพุทธเจ้ามาตลอด ปองร้ายพระพุทธเจ้ามาตลอด ก็เป็นหนึ่งในผู้ที่เข้ามาบวชในพุทธศาสนา

ก็ใช่ว่าทุกคนจะรู้จักความเป็นพาลของพระเทวทัต พระเทวทัตนั้นฉลาด รอบรู้ในการล่อลวง แสร้งทำ จนครั้งหนึ่งเคยล่อลวงพระที่บวชใหม่ให้เข้าไปศึกษาในสำนักตนเองได้ถึง 500 คน

พระเทวทัตก็ใช้องค์ประกอบของศาสนาที่มีอยู่นั่นแหละ ดัดนิด แปลงหน่อย ให้ดูน่าเชื่อถือ ให้ดูน่าเคารพ แล้วก็ล่อลวงคนให้หลงตาม

พระที่บวชใหม่ก็ยังไม่รู้วินัย ยังไม่รู้ทิศทาง ก็โดนโน้มน้าวได้ง่าย สุดท้ายก็หลงตามไป ทั้ง ๆ ที่บารมีของทั้ง 500 คนนั้น อยู่ในระดับฟังธรรมแล้ว เกิดดวงตาเห็นธรรมอันปราศจากธุลี สภาวะเช่นนี้ก็คือบรรลุอรหันต์นั่นแหละ นี่ขนาดคนมีภูมิอรหันต์ยังโดนพระเทวทัตล่อลวงได้เลย ท่านมีวิบากที่เคยทำชั่วร่วมกันมา ท่านก็ต้องรับ

คนที่สอนและพากลับมาให้ถูกทางคือพระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะ ไปพากลับมาด้วยการสอนธรรมจนเข้าใจ เพราะพระเทวทัตนั้นประมาท หลงตนเองว่าอัครสาวกทั้งสองมาเพราะศรัทธาในตน จึงหลีกไปนอนพัก ปล่อยให้สมณะทั้งสองเทศสอนคนไป สุดท้ายตื่นมาพบว่าทั้ง 500 ที่ได้ล่อลวงมาถูกพากลับไปหมดแล้ว ถึงกลับกระอักเลือด

….

แม้สมัยก่อนก็ยังร้ายขนาดนี้ สมัยนี้ไม่ต้องพูดถึง แทรกซึมเข้ามาแทบจะเป็นเนื้อเดียวกันเลย เกาะอยู่ ทนอยู่ เหมือนมะเร็งในร่างกายนั่นแหละ ฝังอยู่ เป็นเนื้ออยู่ แต่ก็เป็นพิษภัยต่อร่างกาย ทำให้ตายได้

ความจริงทุกวันนี้ภาพใหญ่ในสังคมมันก็เกิดเป็นสภาพของพระเทวทัตอยู่แล้ว สำนักมากมายสอนกันไปตามที่ตนชอบใจ ล่าทรัพย์ ล่าบริวาร ล่าอำนาจ ส่วนใหญ่ก็แตกเป็นแบบนี้ทั้งนั้น

มันจะมีแทรกปนอยู่ทุกระยะ ตั้งแต่ภาพใหญ่ จนมาถึงภาพย่อย คือเข้ากลุ่มมาเพื่อแสวงหาอำนาจ มักใหญ่ ใฝ่สูง อวดดี ฯลฯ

แต่คนพาลพวกนี้เขาจะฉลาด เขาจะไม่แสดงความพาลตรง ๆ เขาจะทำดีไปตามขั้นพื้นฐาน ดีที่คนโลก ๆ ทั่วไปเขาจะขยันทำได้ แต่ดีที่เหนือดีนี่เขาจะไม่เอา คือเขาจะทำดีแบบไม่ลดกิเลส หมายถึงทำดีไปเพื่อแลกอำนาจ ทำดีไปก็เสพความเอาแต่ใจ ได้ดั่งใจ กินอร่อย ๆ สร้างอำนาจ วาสนา บารมี อยู่ในนั้นนั่นแหละ แต่จะให้ลดกิเลส ลดกาม ลดอัตตา เขาจะไม่เอาด้วย

เขาก็รอเวลาที่จะมีโอกาสเติบโต ถ้ามีโอกาสเดี๋ยวเขาก็จะขยับ เช่นพระเทวทัตก็ไม่ได้ออกลายตั้งแต่แรก ก็ใช้เวลาสะสมประสบการณ์ ทำดีสอดใส้ชั่วมาเรื่อย ๆ จนกระทั่งตายนั่นแหละ

ความมักใหญ่ใฝ่สูงจนล้นทะลักคือจุดเด่นอันหนึ่งของคนพาล ก็รู้กันว่าพระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะคืออัครสาวก คือสาวกที่เลิศยอด แต่เมื่อพระเทวทัตเห็นท่านทั้งสองมาในสำนักตน ก็เกิดจิตลามก ว่าท่านทั้งสองศรัทธาตน พร้อมกับบอกคนอื่นว่า นี่ไงท่านเหล่านั้นมาเพราะศรัทธาในธรรมของเรา

นี่เห็นไหมว่าจิตลามกเป็นอย่างไร มันจะไม่รู้ฐานะแบบนี้แหละ ไม่รู้ว่าใครเป็นใคร ไม่รู้ว่าใครใหญ่ใครเล็ก เพราะคิดแต่ล่าบริวาร ล่าโลกธรรม แค่เห็นเขาเดินเข้ามาใจมันก็ลำพอง จิตมันก็เลยประมาท พอไม่รู้ว่าใครเป็นใครก็เลยประมาทอย่างนี้ สำคัญตนผิด ดูถูกผู้อื่น ยกตนข่มผู้อื่น คือจุดเด่นของคนมักใหญ่ใฝ่สูง

คนพาลพวกนี้มีแทรกอยู่ในทุกกลุ่มทุกองค์กรนั่นแหละ เป็นเชื้อมะเร็งร้าย คอยกัดกินทำลายร่างกาย แล้วก็ใช่ว่าจะรู้กันได้ หรือตรวจกันได้ง่าย ๆ ยิ่งถ้าภูมิธรรมน้อย ๆ เข้ามาศึกษาใหม่ ๆ หรือคนที่ทำดีอย่างไม่เน้นธรรมะ หรือแม้แต่คนที่อยู่มานานแต่ไม่มีมรรคผล ก็จะดูไม่ออก

มันต้องใช้ตาทิพย์ คือตาของผู้ที่ล้างกิเลสได้โดยลำดับ พอล้างกิเลสเรื่องใดได้ มันจะได้ตาพิเศษในเรื่องนั้น อย่างอัครสาวกนี่ก็ล้างกิเลสได้ทุกเรื่องอยู่แล้ว และยังละเอียดละออเป็นพิเศษด้วย ก็เลยเห็นความพาลชัดเจน จนเอาภาระ ไปพาพระบวชใหม่กลับมา

องค์กรใหนไม่มีคนที่เอาภาระอย่างพระสารีบุตรหรือพระโมคคัลลานะ ก็จะต้องเสียคนดีไปเรื่อย ๆ ก็ปล่อยคนพาลเสพสะสมพลังชั่วไปเรื่อย ๆ ทำลายจิตวิญญาณไปเรื่อย ๆ ถ้ามีอำนาจแล้วไม่แก้ไขนี่จะเป็นบาป อย่างพระโมคคัลลานะก็เคยดึงพระทุศีลออกจากองค์ประชุม อันนั้นท่านทำได้ถูกต้องตามฐานะ เป็นพระบวชใหม่ แม้จะมีภูมิสูง แม้จะรู้ ก็ไม่เหมาะที่จะทำ เพราะไม่เหมาะสมกับฐานะ ต้องให้รุ่นพี่ลุยก่อน ถ้าไม่มีคนทำจริง ๆ ถึงจะทำได้

อะไรที่มันชั่วช้า เบียดเบียน พาตกต่ำชัด ๆ เช่นถ้าผิดศีลชัด ๆ แล้วเนี่ย ก็คงต้องจัดการกัน จะปล่อยให้คนพาลอยู่สะสมอำนาจไปนาน ๆ มันจะปราบยาก พระพุทธเจ้าเปรียบคนทุศีลเหมือนหยากเยื่อ คือมันเหนียว แน่น หนึบ สกปรก รุงรัง เลอะเทอะไปหมด เอาออกไม่ได้ง่าย ๆ คนพาลที่มาฝังอยู่ก็เหมือนกัน ถ้าไปให้อาหารเขา ก็เหมือนคนเป็นมะเร็งแล้วไม่หยุดกินอาหารเสริมกำลังมะเร็ง มะเร็งมันก็จะโต เจ็บปวด เบียดเบียนไปเรื่อย ๆ แต่ถ้ารู้ว่าเป็นมะเร็งแล้วหยุดให้อาหารมะเร็ง ทำตรงกันข้าม ก็จะพอทุเลาไปได้บ้าง แต่ถ้ามะเร็งนั้นมันใหญ่จนเบียดเบียนร่างกาย ก็อาจจะจำเป็นต้องตัดทิ้งเสีย แม้จะเสียหายบ้าง แต่ก็เจ็บปวดน้อยที่สุด