Tag: จิตอาสา

จิตอาสา

ถ้าใครได้ไปสนามหลวงในตอนนี้ ก็จะมีโอกาสได้พบกับจิตอาสามากหน้าหลายตา เป็นเด็กน้อยบ้าง เป็นเด็กนักเรียนบ้าง เป็นวัยรุ่นบ้าง เป็นผู้ใหญ่วัยกลางคนบ้าง เป็นคนเฒ่าคนแก่บ้าง เรียกว่ามีจิตอาสาครบทุกวัยทุกฐานะ

ผมเองก็สงสัยมาสักพักว่าเขาจัดการกันอย่างไร จึงสามารถเอื้อให้คนมาบำเพ็ญคุณงามความดีกันได้หลากหลายถึงเพียงนี้ พอนึกขึ้นได้ก็ลองเดินเข้าไปดูที่ศูนย์ประสานงานอาสาสมัคร ในหอประชุมเล็ก มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ว่าเขามีอะไรให้ทำบ้าง

พอเข้าไปก็พบว่า เขามีรายละเอียด มีขั้นตอน มีการอบรม แถมช่วยจัดทีมให้ด้วย ในเวลาทำงานอาสาสมัครที่ค่อนข้างเหมาะสม คือประมาณหนึ่งชั่วโมง ซึ่งทั้งงานและเวลาที่เขาได้ออกแบบมานั้น เหมาะกับผู้ที่จะมาเป็นจิตอาสาใหม่ ๆ

ผมคิดว่าถ้าคนมาใหม่ อยากจะทำความดี แต่ไม่รู้จะเริ่มอย่างไร ที่นี่ก็เป็นทางเลือกหนึ่งที่ดี เพราะมีงานหลากหลาย และงานไม่ยาก แค่เดินเข้าไปสมัครเดี๋ยวเขาก็จัดแจงให้เสร็จสรรพ ขอแค่มีแรงใจแรงกาย เดี๋ยวก็จะได้รับงานที่เหมาะสมเอง

การมาทำงานอาสาสมัคร หรือจิตอาสานั้น ผมถือว่าเป็นงานที่ทำได้ยาก เพราะทำไปแล้วไม่ได้อะไรนอกจากผลดี แถมยังต้องเสียเงิน เสียเวลา เสียแรงมาทำอีก ซึ่งตรงนี้แหละที่จะวัดภูมิคนว่าจิตนั้นเจริญถึงขั้นที่จะเสียสละได้ไหม เหตุการณ์นี้สำคัญพอจะเปลี่ยนแปลงตัวเราจากคนที่ไม่เคยเอาภาระสังคม ไม่เคยเสียสละ ให้เปลี่ยนมาเป็นจิตอาสาได้หรือไม่

การเป็นจิตอาสานั้นไม่เหมือนจ่ายภาษี ภาษีนั้นเป็นการบังคับจ่าย เป็นหน้าที่ที่ควรกระทำอยู่แล้ว ซึ่งถ้าเขาตั้งกฎว่าไม่จ่ายก็ไม่ผิดทั้งกฎหมายและศีลธรรม คนส่วนมากก็คงเลือกที่จะไม่จ่ายกัน แต่จิตอาสานี่ใครมาบังคับไม่ได้นะ ตัวเองต้องเป็นเอง เป็นความดีที่จะต้องลุกขึ้นมาทำเอง เห็นประโยชน์เอง ซึ่งอาจจะมีบ้างที่มีคนบังคับมา แต่เขาจะทำงานนั้นได้ไม่นานและไม่มีความสุขกับงานอาสา นั่นเพราะจิตเขาไม่ได้อาสามาทำ เขาโดนบังคับมา ดังนั้นคนที่มี “จิต” ที่จะอาสาเพื่อสังคมนี่แหละ เป็นคนที่หาได้ยาก เป็นประโยชน์ทั้งทางโลกทางธรรม เป็นประโยชน์ต่อตนเองและผู้อื่น

รับน้อง

ช่วงนี้ได้ยินข่าวการรับน้อง เป็นอีกครั้งที่มีการเกิดอุบัติเหตุที่ไม่คาดฝัน แน่นอนว่าคงไม่มีใครอยากให้เกิดอะไรไม่ดี แต่จะเป็นไปได้อย่างไรในเมื่อเรากำลังใช้ชีวิตอย่างประมาท ทำกิจกรรมอย่างประมาท เพราะเราคิดอย่างประมาท

การรับน้องเป็นเรื่องของประเพณี พิธีกรรม ความเชื่อ อารมณ์ ความรู้สึก และกิเลส ซึ่งมีมานานตั้งแต่ยุคไหนสมัยไหนก็คงจะไม่เสียเวลาไปค้นหากันให้ยุ่งยาก รู้แค่ว่าสิ่งที่ทำนั้นเป็นสิ่งที่สร้างสรรค์ สิ่งที่ดีงาม หรือเป็นการสนองตัณหา เสริมกิเลสก็พอ

ผมเองเคยเป็นทั้งรุ่นน้องและรุ่นพี่ที่เคยรับน้อง ซึ่งเข้าใจดีถึงประเพณีที่ปนเปื้อนไปด้วยความอยากที่ซุกซ่อนอยู่ภายในจิตใจของผู้ร่วมกิจกรรมทุกคน สมัยเป็นรุ่นน้องก็เคยเห็นเพื่อนๆเขาจริงจังกับกิจกรรมของรุ่นพี่ พอมาเป็นรุ่นพี่เราก็เห็นรุ่นพี่ทั้งหลายสนุกกับกิจกรรมของตัวเองโดยมีรุ่นน้องเป็นเหยื่อเหมือนกัน

จะสังเกตได้ว่ายิ่งนานวันไปกลุ่มที่มีลักษณะการรับน้องที่มีความรุนแรงและอารมณ์เข้ามาปนเปื้อนเยอะ ก็จะยิ่งเพิ่มระดับความรุนแรงและอารมณ์เข้าไปเยอะขึ้นเรื่อยๆ จนทำให้เกิดความเสียหายในรูปของการบาดเจ็บล้มตายและความเสื่อมเสียชื่อเสียงมากขึ้น เพราะกิเลสจะยิ่งพัฒนาตัวเองส่งต่อกันจากรุ่นสู่รุ่น รุ่นพี่ทำแบบนี้ พอรุ่นน้องมารับช่วงต่อ ก็เก็บเอากิเลสของรุ่นพี่มาต่อยอด คือต้องทำให้มันเจ๋งกว่ารุ่นพี่ พัฒนากันไปตามที่ใจอยากจะเป็น

ก็คงจะดีถ้าทิศทางการพัฒนานั้นเป็นไปในเชิงสร้างสรรค์ เกิดความดีงาม เกิดการพัฒนาในเชิงบวก มีกิจกรรมมากมายที่รุ่นพี่สามารถออกแบบใหม่ได้ โดยไม่จำเป็นต้องไปติดกรอบเดิมๆที่เขาคิดไว้ กิจกรรมที่มุ่งเน้นความสัมพันธ์ ความอดทน ความกล้า ความเป็นผู้นำ ความสามัคคี นั้นมีมากมาย ถ้าคิดกันง่ายๆ ก็กิจกรรมจำพวกงานจิตอาสาต่างๆ เช่น…

..ชวนกันไปเก็บขยะตามสถานที่ต่างๆก็ได้ แค่นี้ก็วัดใจแล้วว่าจะกล้าลดตัวลดตน มาทำดีรึเปล่า

….ไปทาสี โรงเรียน วัด ก่อสร้างอาคาร ปรับปรุงพัฒนาสถานที่ ขนอิฐ แบกปูน แค่นี้ก็วัดความสามัคคี ความอดทน ความเป็นผู้นำ กันได้แล้ว

……ไปปลูกต้นไม้ ขุดลอกคลอง เก็บผักตบชวา ดำนา เกี่ยวข้าว …มีกิจกรรมที่สามารถดึงความสามัคคีและสร้างสรรค์ได้มากมาย เป็นกิจกรรมที่สามารถสร้างความสัมพันธ์ได้โดยไม่ต้องลำบากเสียเวลาไปทำสิ่งที่ไม่มีสาระ ไม่มีประโยชน์ กับตนเองและผู้อื่น

ซึ่งในปัจจุบันก็มีหลายๆกลุ่มที่เขาทำอยู่ แต่ก็ไม่ใช่เรื่องแปลกเลยที่เราจะมองว่าแบบนี้แปลกไม่เหมือนรับน้อง เพราะสิ่งเหล่านี้เป็นไปในทางขัดใจ ขัดกิเลส ไม่ไปทางอกุศล ตามที่คนส่วนใหญ่มักเมามายในกิจกรรมที่พาให้หลงไปในสิ่งมัวเมาในอารมณ์ เมาโลกธรรม เมาอัตตา คือรุ่นพี่ก็เมาสรรเสริญ เมายศ หลงมัวเมาไปว่าตนเองเป็นรุ่นพี่ สั่งรุ่นน้องทำอะไรก็ได้ ทั้งที่จริงแล้วยศ อำนาจ เหล่านั้น เราก็ปั้นขึ้นมาเอง

เพราะความจริงเราก็เป็นแค่คนที่เข้ามาเรียนก่อนเขาปีหนึ่งเท่านั้นเอง อย่างมากก็แค่เรียนจบก่อน แล้วมันยังไงละ? มันดี มันเด่น มันยอดกว่าตรงไหน ตรงความรู้ใช่ไหม? สิ่งที่รุ่นน้องกับรุ่นพี่ต่างกันชัดเจนก็คือความรู้ นี่คือสิ่งที่ควรจะเอามาถ่ายทอดกันมากกว่า ส่วนเรื่องที่ไม่สร้างสรรค์ เรื่องการใช้อำนาจ การใช้กำลัง ความมัวเมา ใครก็ทำได้ ลองเอาปืนใส่มือเด็กสิ เด็กก็ยิงเป็น เผลอๆจะแม่นกว่าผู้ใหญ่อีก

ดังนั้นเราอย่าไปแข่งกันทำสิ่งที่ไม่สร้างสรรค์เลย เพราะเรื่องแบบนี้ใครก็ทำได้ แค่เพียงเขาไม่ทำกัน เพราะเขาเห็นทุกข์ โทษ ภัย ผลเสียจากกิจกรรมที่ไม่สร้างสรรค์เหล่านั้น คนที่ไม่เห็นผลเสียแล้วยังมองว่าดี ก็เหมือนยังเห็นกงจักรเป็นดอกบัว

ถ้าเราสามารถกลับมาที่จุดเริ่มต้น คือ“รับน้องไปทำไม” เราจะคิดอะไรดีๆได้อีกมากมาย แล้วก็มาคิดกันต่อว่า แล้วรับน้องอย่างไรถึงจะได้ประโยชน์ทั้งกับเรากับน้อง จุดประสงค์คืออะไร ผลที่จะได้รับคืออะไร แล้วค่อยหากิจกรรมที่เป็นกุศล เป็นประโยชน์มาคิดกันอีกที

ถ้าทางที่รุ่นพี่พากันทำกันมามันคือทางที่ไม่สร้างสรรค์ พาให้เป็นทุกข์ พาไปนรก เรายังจะเดินตามกันไปอีกหรือ?

– – – – – – – – – – – – – – –

4.9.2557

ดิณห์ ไอราวัณวัฒน์